Belli bir zaman dilimi içinde bireylerin, bir grubun ya da topluluğun düşünme biçimi ve davranışlarını belirleyen dünya görüşü, bakış açısı ya da yargılama ölçütü sağlayan model olarak tanımlanabilir. Daha özel olarak da bilimde bilim adamının dünyaya bakışını belirleyen, ona fenomenleri açıklama imkanı veren model ya da ideal teori şeklinde açıklanabilir. Terime söz konusu teorik anlamını vererek, onu bilim felsefesine armağan eden kişi ünlü bilim felsefecisi Kuhn olmuştur.
 |
| Thomas Samuel Kuhn (d. 18 Temmuz 1922 - ö. 17 Haziran 1996) |
Kuramlar, dünya görüşleri, sistemler ya da öğretiler belirli bir paradigmaya göre ilgilendikleri konulara dair bazı çözümler sunarlar. Paradigmaya örnek olarak Batlamyusçu astronomiyi verebiliriz. Bu paradigmaya göre Dünya merkezli bir Güneş Sistemi modeli önerilir. Bu model, Kopernik'in güneş merkezli modeline dek Batı ve İslam dünyalarında geçerli model olarak kabul edilmiştir.
Paradigma ortak bir kural setidir ve 2 işe yarar:
1. Sınırları oluşturur ve belirler
2. Bize sınırların içinde nasıl davranacağımızı söyler
Tıpkı anayasalar gibi, çünkü anayasalar birer paradigmadır; çözemediği problemlerin sayısı artınca onun nasıl değiştirileceği konuşulur.
Paradigma Değişikliği
Paradigmalar tarafından sunulan çözümler zamanla yetersiz kalmaya başladığında ya da yetersiz oldukları anlaşılmaya başlandığında paradigmanın artık geçerliliğini yitirmesi söz konusu olur. Bu durumda yeni bir paradigma ortaya koymak gündeme gelir ki buna paradigma değişikliği denilir. Bu dönemde eski paradigmalar direnirler. Örneğin, Batlamyusçu astronomiden Kopernikusçu astronomiye değişim, Kuhn tarafından, her iki teoriye birden değil, ancak ya birine ya da diğerine inanılabilen klasik bir paradigma değişikliği örneği olarak sunulur.
Paradigma değişikliği bazı düşünürler için devrimsel bazıları içinse evrimsel bir süreçtir. Kuhn, bu anlamda bilimsel bilginin gelişiminin bilimdeki devrimsel/sıçramalı gelişmelerle meydana geldiğini belirtir.
Son sözü Einstein söylesin:
" Karşılaştığınız sorunları, o sorunları yarattığınız düşünce düzleminde(paradigmada) kalarak çözemezsiniz. "
-----------------------------------------------------------------------
Felsefe Sözlüğü, Ahmet Cevizci, Paradigma Yayıncılık, Nisan 2010
http://blog.milliyet.com.tr/paradigma-ne-demektir-/Blog/?BlogNo=152194
http://www.cengizpak.com.tr/paradigma-nedir-nasil-kayar-ve-ongoru-yapabilmek-ile-ne-ilgisi-vardir/
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder